بەشی یەکەمی ئابووری؛ سەرهەڵدانی زانستی ئابووری.
لە سەدەکانی ناوەڕاستدا بیروڕا ئابووریەکان هەبووە چ لە ئەورووپای مەسێحی یان لە ڕۆژهەڵاتی ئیسلامیدا، بەڵام بوونی ئەم بیروڕا ئابووریانە مانای ئەوە نییە کە زانستی ئابووری بە مانا زانستیە تەواوەکەی بوونی…
بەشی یەکەمی ئەدەب: قەڵای دمدم
بەشی یەکەمی ئەدەب: قەڵای دمدم قەڵای دمدم لە سەردەمی دەسەڵات داریەتیی شا عەباسی سەفەویدا بەپێی بڕیاری خانی لەب زێڕین سەر لەنوێ دروست کرایەوە. سەرچاوەکانی مێژوو بە درێژی باسی ئەو ڕووداوە…
بەشی پەنجا ونۆیەمی مێژوو؛ دیموکراتی سەرەتایی:
هەندێک لە پسپۆڕانی مێژوو لەو باوەڕەدان، کە یەکەمین سیستەمی حوکمڕانی لە شارە سۆمەریەکان، شێوەیەکی دیموکراسی هەبووە. بەڵام دیموکراسیەتێکی سەرەتایی. دەسەڵاتی باڵای شار لە دەستی ئەنجومەنێکی گشتی بوو، هەموو هاوڵاتییە پێگەیشتووەکانی…
بەشی پێنجاوهەشتەمی مێژوو؛ پەیدابوونی سیستەمی حوکمڕانی:
پەرەسەندنی سیستەمی حوکمڕانی بەلای سۆمەریەکان لە چاخە مێژوویەکان گەواهی ڕەگ داکوتانی ئەم سیستەمەیە لە زەمانێکی کۆنترەوە سەریهەڵداوە. مەبەست لە سیستەمی حوکمڕانی، شێوازی کارگێڕی و بەڕیوەبەردنی شار یان دەوڵەتە کە لە…
بەشی پێنجاوحەفتی مێژوو؛ شارستانییەتی دۆڵی دووڕوبار( میسۆپۆتامیا) (الرافدەین):
دۆڵی دوو ئاوان دەڤەرێکی کراوە بوو لەبەر دەم هاتنی شەپۆلە مرۆییە یەک لە دوای یەکەکان. هەر لە کۆنەوە چەندین کۆمەڵی مرۆیی لە “میسۆپۆتامیا” نیشتەجێبوون، جیا جیا پێکەوە بەشداریان لە بنیاتنانی…
بەشی پێنجا و شەشەمی مێژوو؛ ئایینی زەردەشتەکان:
لە کۆتایی سەدەی (حەوتەمی پ.ز) لە وڵاتی میدیا کەسێک بە ناوی(زەردەشت)دەرکەوت، داوای لە خەڵکی کرد تەنها یەک خوا بپەرەستن، ئەویش خواوەند(ئەهورامەزدا)یە کە خواوەندی(ڕووناکی و چاکە)یە. نەتەوە هیند و ئەورووپیەکان، هەروەک…
بەشی پێنجا و پێنجەمی مێژوو؛ گرنگترین دیاردە شارستانییەکانی کوردستان:
فێربوونی ئاودێری وایکرد بیر لە ناوچە و دەشتی فراوانتر بکاتەوە و کۆچی بۆ بکات، ئەوەبوو دانیشتوانی کوردستان بەرەو ناوەند و باشووری عێراق کۆچیان کرد، لەو ناوچانە چەندین مەڵبەندی گەورەی شارستانێتی…
مێژووی کاردۆخییەکان:
مێژوونووسی گریکی (یۆنانی) بە ناوی “زەینەفون” ناوی (کاردۆکی یان کاردۆخی) لە دانیشتوانی کوردستان ناوە. ئەویش لە پەرتووکەکەی کە ناوی(ئەناباسیس- بەرەو باکوور)ە. (زەینەفون) لەگەڵ (١٠) هەزار سەربازی گریکی لە (بەکرێگیراوەکان- مرتزقة)…
ئیمپراتۆرییەتی میدییەکان-مادەکان (٥٥٠-٧٠٠ی پ.ز):
لە ناوچەی باشووری ڕۆژئاوای (ورمێ) لە سەدەی نۆیەمی پ.ز (میدییەکان) جێنشین بوون، شاری “ئەکبەتانە” (هەمەدانی ئێستا)یان کردە پایتەختی خۆیان. (هیردۆتس) مێژوونووسی یۆنانی، ئاماژە بەو شارە دەکات و دەڵێت: زۆر جوان…
مێژووی، دەوڵەتی ئورارتۆ:
ئەم دەوڵەتە لە سەدەی نۆیەمی پ.ز لە ناوچەی دەریاچەی (وان) دامەزرا. بۆیە هەندێک لە مێژوونووسان بە دەوڵەتی (وان) ناوی دەبەن. ناونراوە بە (دەوڵەتی ئورارتۆ) بە هۆی چیاکانی (ئارارات)ەوە. ئورارتۆییەکان توانیان…